Instruments traditionnels malgaches : Jejy voatavo & Valiha marovany

Jejy Voatavo sy Valiha : Les Instruments Malagasy et le Cœur de la Culture Gasy

Fampidirana : Mozika Malagasy, Fanahy ary Tsiro

Ny mozika malagasy dia tsy fialamboly fotsiny, fa fanehoana ny tantara, finoana ary fiarahamonina. Tahaka ny Vary sy Laoka mampiavaka ny tsirony sy ny fofony, dia toy izany koa ny zavamaneno malagasy — samy manana ny feony sy ny toerany eo amin’ny Kolontsaina Gasy.

Avy amin’ny feo malefaka sy mirindra avy amin’ny Valiha any Imerina hatramin’ny fidoboky ny Dabaka sy Hira Gasy any amin’ny lanonana, ny zavamaneno dia vavolombelon’ny fomba fiainana Malagasy. Ao amin’ny blog Tsiron’i Madagasikara, manamafy izahay fa ny sakafo dia mifamatotra amin’ny fety sy lanonana, ary tsy misy lanonana tsy misy hira sy gadona.

Andeha hifantoka amin’ireo zavamaneno telo lehibe indrindra amin’ny Mozika Malagasy: Valiha, Jejy Voatavo (Lokanga), ary Hira Gasy.

---

1. Ny Valiha – Harpan’ny Malagasy (L’Instrument Sacré)

Ny Valiha no zavamaneno malagasy malaza indrindra, antsoina hoe “harpan’ny Malagasy”. Izy io dia mariky ny firindrana sy fahaizana malagasy.

A. Fiaviana sy Fanamboarana

• Fiaviana : Vita amin’ny volotsangana (bambou) iray manontolo, miaraka amin’ny tady maromaro. Ny volotsangana dia hita manerana ny Nosy, mampifandray ny zavamaneno amin’ny natiora.

• Asa tanana : Ny fanamboarana Valiha dia asa tanana izay mitaky fahaiza-manao sy fahalalana ara-teknika. Ny feo dia miankina amin’ny fomba nanapahana sy nanitsiana ny tadiny.

B. Valiha sy Kolontsaina

• Toerana Masina : Tany am-boalohany, nampiasaina tamin’ny Fanasana sy Fandraisana Vahiny ny Valiha, miaraka amin’ny feo mampitony heverina ho feon’ny Razana.

• Fialamboly sy Tsiro : Amin’izao fotoana izao, ampiasaina amin’ny fety sy fialamboly, indrindra aorian’ny fihinanana Vary sy Laoka toy ny Romazava na Hen’omby Ritra.

Internal link : Jereo koa ny lahatsoratra momba ny Lamba Landy Malagasy sy ny Fandraisana Vahiny Malagasy.
 Mianara bebe kokoa momba ny Valiha ao amin’ny Wikipedia - Valiha.

Femme malagasy jouant de la valiha.

---

2. Ny Jejy Voatavo – Feon’ny Tany (L’Instrument du Sud)

Ny Jejy Voatavo (na Lokanga) dia zavamaneno kofehy mampiseho ny fifandraisana amin’ny tany sy fomban-drazana.

A. Fiaviana sy Fampiasana

• Fanamboarana : Vita amin’ny hazo sy kofehy, ary Voatavo ho fanamafisam-peo.

• Toerana kolontsaina : Malaza any amin’ny faritra atsimo sy andrefan’i Madagasikara (toy ny Bara sy Mahafaly), ampiasaina amin’ny Kabary sy lanonana lehibe.

• Fady : Misy andro sy fotoana tsy azo lalaovina ny Jejy, mifandray amin’ny Fady Malagasy.

B. Jejy Voatavo sy Sakafo Atsimo

• Fombafomba sy Feo : Ny gadona haingana sy mampanina dia mampiranty ny tantaran’ny omby sy ny mpiandry omby.

• Sakafo mifandray : Ampifandraisina amin’ny Kitoza na vary miaraka amin’ny ronono, ny feon’ny Jejy dia manome hery sy fifaliana amin’ny fety.

Jereo ny lahatsoratra momba ny Sakafo Atsimo Malagasy.

Jejy voatavo – Musicien Bara

 

---

3. Ny Zavamaneno Manaraka ny Fety – Hira Gasy sy Antsa

A. Hira Gasy sy Dabaka

• Hira Gasy : Fampisehoana nentim-paharazana misy hira, dihy, ary kabary.

• Dabaka : Manome ny gadona fototra amin’ny lanonana.

• Sodina : Manome ny feo ambony, sarotra lalaovina.

Ny sakafo toy ny Hen’omby sy Vary be menaka ary ny Toaka Gasy dia manome hery ny mpanatrika.

B. Marovany sy Lokanga Fotsy

• Marovany : Valiha efamira misy tadiny roa sosona, feony matanjaka.

• Lokanga Fotsy : Zavamaneno kofehy iray ampiasaina any amoron-dranomasina, feony mampanina.

---

4. Mozika, Fizahantany ary Fiarovana

A. Mozika sy Fizahantany

• Anto-pisarihana : Ny mpizahatany dia mividy Valiha sy Jejy Voatavo ho toy ny Asa Tanana Malagasy.

• Toerana hitsidihana : Tanàna toy ny Antananarivo sy Ambositra dia lasa toerana fizahantany kolontsaina.

B. Fiarovana ny Zavamaneno sy Fady

• Fitahirizana : Fanoratana sy fampianarana gadona nentim-paharazana (toy ny Basesa na Sega) mba hitazomana ny kolontsaina.

• Fanajana ny Fady : Manampy amin’ny fanomezana lanja ny zavamaneno sy ny soatoavina.

---

Fehin-kevitra : Gadona Mandrakizay sy Kolontsaina Malagasy

Ny Zavamaneno Malagasy dia fanomezana feo sy endrika ho an’ny Kolontsaina Gasy. Avy amin’ny Valiha ao an-tokantrano ka hatramin’ny Dabaka sy Hira Gasy amin’ny lanonana, miray hina amin’ny Tsiron’i Madagasikara ny mozika sy ny sakafo.

Fanajana sy fampiasana ireo zavamaneno dia miaro ny Haren-tsaina Malagasy ary manome fifaliana sy firindrana amin’ny fety sy fiainana andavanandro.

External link : Raha te-hahafantatra bebe kokoa ny mozika nentim-paharazana Malagasy dia jereo ny Culture of Madagascar.